هابیل علی‌اف درگذشت
هابیل علی‌اف درگذشت
هابیل علی‌اف کمانچه کش نامدار آذربایجانی درگذشت
به گزارش روبیکس موزیک «هابیل علی‌اف» کمانچه‌کش نامدار آذربایجانی که در ایران هم به همراه «محمدرضا شجريان» در اوایل دهه‌ي 1370 كنسرتي برگزار کرد بود، روز گذشته در سن 88 سالگی درگذشت.
او یکی از موسیقی‌دانان برجسته‌ي آذربایجان بود که در طول عمرش آثار بسیاری خلق کرد و در ایران هم به طرفداران بسیاری داشت، به خصوص بعد از اینکه در اوایل دهه 1370 اجراهایی در ایران از جمله با همراهی «محمدرضا شجریان» و همچنين «همايون شجريان» برگزار كرد. در اجرای او «همایون» به عنوان نوازنده‌ي تمبک حضور داشت و شجریان پدر هم به دعوت این استاد چند دقیقه‌ای آواز خواند. «هابیل علی‌اف» ضمن آنکه با نغمه‌های موسیقی آذربایجانی آشنا بود، در شناخت نغمه‌های موسیقی ردیفی ایرانی نیز دستی چیره داشت. این چیرگی و تسلط را می‌توان از جواب آوازهایی که در همان اجرای کوتاهش با محمدرضا شجریان داد، درک و دریافت کرد.
در همين زمينه «شروين مهاجر» – نوازنده‌ي كمانچه- ميگويد: « از زمانى كه «علي‌اف» به كما رفت تا آخرين خبر كه پرواز اسطوره‌ي كمانچه نوازى جهان بود زمان زيادى نگذشت. استاد هابيل على‌اف آخرين آرشه را كشيد. من در زمان حياتش بارها احساس قلبى‌ام را به او و آواى دستانش گفته بودم، صادقانه بگويم، هيچ كس مثلِ هابيل، من را مجنون كمانچه نكرد. او به راستى به سازش وصل بود. درگذشت او را نه تنها به كشور آذربايجان كه بايد به خاورميانه تسليت گفت، نگينى چون او متعلق به ذات هنر بود. افسوس كه فرصت ديدار و شاگردى از نزديك مهيا نشد؛ اما هميشه از دور از او آموختم و خود را مديون صداقت نهفته در دستانش مي‌دانم. مرگ او مرگ بخشى از قلبم بود كه با صداى سازش مي‌تپيد. او در تاريخ ايران و آذربايجان جاودان است.»
در زندگی‌نامه‌ي او نوشته‌اند: «هابیل مصطفی اوغلو علی‌اف» معروف به «هابیل علی‌اف» ششم خرداد سال ۱۳۰۶ در روستایی در منطقه آغداش (جمهوری آذربایجان) به دنیا آمد. زمانی‌که او در دبستان مشغول تحصیل بود، «احمد آغدامسکی» -خواننده‌ي مشهور آن زمان- اتاقی در خانه‌ي آنها اجاره کرد و این حضور و رفت‌وآمدهای آغدامسکی با دیگر موسیقی‌دانان سرآغاز علاقه هابیل به موسیقی شد. علاقه و کشش هابیل به موسیقی با تشویق و حمایت مادر همراه شد به گونه‌ای که بعدها در گفت‌وگویی اعلام کرد که حضورش در دنیای هنر را مدیون دو نفر است: اول احمد آغدامسکی و دیگری مادرش نسا خانم. با همين تشویق‌ها وارد مدرسه موسیقی در آغداش شد و ساز تار را انتخاب کرد؛ ولی به علت ضعف جثه نمی‌توانست به درستی تار را در دست بگیرد به همین خاطر ساز کمانچه را برگزید.۱۱ ساله بود که اولین بار در مدرسه به اجرای موسیقی پرداخت. هابیل بعد از اتمام کلاس هفتم وارد مدرسه پداگوژی شد و همزمان نیز در تئاتر دولتی درام وزیروف آغداش ساز می‌زد. در سال ۱۹۵۲ به باکو رفت و وارد مدرسه موسیقی عاصف زینالی شد و شروع به یادگیری ظرائف مقام‌های موسیقی نزد قربان پیریمف (نوازنده تار) و خان شوشینسکی کرد. در سال ۱۹۵۳ وی وارد انجمن فلارمونیک دولتی آذربایجان شد. اولین حضور او در تلویزیون در سال ۱۹۶۱ بود که در آنجا وی سه‌گاه را با تکنیک‌های نوینی اجرا کرد که بحث‌های بسیاری را برانگیخت. او به همراه «نصرالله ناصح‌پور» و همچنين «پيمان ناصح‌پور» نيز در ايران به اجراي برنامه پرداخت. از همين روست كه «پيمان ناصح‌پور» درباره‌ي او ميگويد: «استاد هابیل علی‌اف یکی از کمانچه‌کش‌های قدر آذربایجان بود و از نظر حس و حال موسیقی بی‌نظیر. آهنگساز بسیار خوبی هم بود؛ اما این آن چیزی نبود که او را منحصر به فرد می‌کرد. او در روی صحنه به قدری مسلط و آرام بود که در همان چند ثانیه‌ی اول شنونده را مسحور ملودی‌های زیبایش می‌کرد. اگر نگویم که او تنها کسی بود که در شناساندن کمانچه به دنیا همت گماشت، با خیالی راحت می‌توانم بگویم که مهم ترین نوازنده‌ی کمانچه‌ی آذری بود که كمانچه را به دوستداران موسیقی شرقی معرفی کرد.»
او همچنين اضافه مي‌كند: « استاد هابیل علی‌اف سبکی در نوازندگی کمانچه خلق کرد که به سبک هابیل علی‌اف مشهور شده است. بنده در سال 1370 به همراه پدر با ایشان در تالار وحدت و تئاتر شهر کنسرت دادیم و از نزدیک شاهد بزرگی آن استاد بی بدیل کمانچه بودم. چند روز پیش که شنیدم به کما رفته اند خیلی نگران شدم ولی امیدوار بودم از کما بیرون آمده و حالشان خوب شود. اما خبر رسید که دیروز در باکو فوت شده‌اند؛ اين هجران بزرگي براي كمانچهنوازي در دنيا است.»
«هوشنگ ساماني» – آهنگساز و پژوهشگر موسيقي نواحي ايران- نيز درباره‌ي او ميگويد: «علي‌اف در منطقه‌اي بزرگ شد كه بخشي از ايران قديم بود و به همين خاطر مي‌توان تاثيرات موسيقي دوران قاجار را در نگاه موسيقايي تو مشاهده كرد. بعد از روي كارآمدن دولت كمونيستي شوروي، طبيعي بود كه آنان با موسيقي بومي با مهرباني رفتار نكنند و همه چيز را در قالب موسيقي رسمي خودشان بخواهند؛ با اين حال با هنرمنداني چون «علي‌اف» مقابله‌اي هم صورت نگرفت، به خصوص كه او در مجالس شادي نيز مي‌نواخت. علي‌اف در سال 1370 همراه با «محمدرضا شجريان» در ايران كنسرتي برگزار كرد كه نقطه‌ي عطفي در روابط فرهگي دو كشور به حساب مي‌آيد و اگر چه سال‌ها از جدايي ايران و آذربايجان مي‌گذشت؛ اما اين كنسرت نشان داد كه مرزهاي جغرافيايي تنها تغيير كرده و نه مرزهاي موسيقايي. به همين خاطر بود كه او هرچه مي‌نواخت، شجريان مي‌توانست پاسخ دهد و برعكس. او به اندازه‌اي با آواز شجريان راحت همراهي مي‌كرد كه انگار «علي اصغر بهاري» است كه كمانچه مي‌نوازد و اين دو سال‌ها با يكديگر زدگي كرده‌اند.»
او هچنين به اين مساله اشاره دارد كه «علي‌اف» در كمانچهنوازي ايران تاثير بسيار گسترده‌اي داشت؛ چرا كه كمانچهنوازي آنها برخلاف كمانچه‌نوازان ايراني بالاتر از خرك است. او به كمانچه‌نوازان ايراني نشان داد كه مي‌تواننند آرشه را بالاتر بكشند تا كماچه صداي پخته‌تري دهد.در واقع وقتي آرشه نزديك خرك باشد، صداي تيزتري مي‌دهد و علي‌اف در اين زمينه به موسيقي ما كمك بسياري كرد.»
هابیل علی‌اف اجراهای بسیاری در شوروی و همچنین ترکیه، ایالات متحده آمریکا، آلمان، انگلستان، فرانسه، هندوستان، پاکستان، ایران، مصر، سوئد، هلند، تونس، ژاپن، سوریه و … داشته‌است. وی در سال ۱۹۵۴ ازدواج کرده و صاحب سه دختر و یک پسر است.
دیدگاه خود را بگذارید